چرا ارز دیجیتال بانک مرکزی قدرت پول ملی را بالا می برد؟
- 28 تیر 1400
- نویسنده : کارشناس دنیای ترید
این روزها موضوع راه‌اندازی ارز دیجیتال بانک مرکزی، در کشورهای زیادی مطرح شده است. چین به عنوان پیشتاز، مدتی است که یوآن دیجیتال خود را در مترو استفاده می‌کند، اتحادیه اروپا تحقیقات دو ساله خود را در مورد یورو دیجیتال آغاز کرده و مناقشات زیادی، پیرامون این موضوع، در آمریکا وجود دارد. طبق آخرین نظرسنجی صورت گرفته توسط بانک تسویه بین‌المللی (BIS)، بانک مرکزی حدود 86 درصد از 65 کشور با اقتصاد پیشرفته یا رو به رشد، تحقیقاتی را درباره ارزهای دیجیتال انجام داده‌اند.
در سالهای اخیر، بانک مرکزی‌های ایالات متحده، انگلیس، فرانسه، کانادا، سوئد، ژاپن، روسیه، کره و سنگاپور و همچنین بانک مرکزی اتحادیه اروپا، پروژه راه‌اندازی ارز دیجیتال بانک مرکزی را کلید زده‌اند. در این شرایط، در حالیکه تمام توجهات قدرت‌های بزرگ اقتصادی به راه‌اندازی رمزارز بانک مرکزی معطوف است، کارشناسان اقتصادی جهان در خصوص چرایی این اشتیاق فزاینده دولت‌ها به ایجاد استبل کوین بانک مرکزی گمانه زنی می‌کنند.
در این مطلب از دنیای ترید، به عقاید مختلف در خصوص ضرورت ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی و علت‌های آن می‌پردازیم و به این سؤال پاسخ می‌دهیم که آیا ایجاد یک استیبل کوین واحد در ایران هژمونی مالی کشور را بالا می‌برد؟ با ما همراه باشید..
دو کارشناس مالی برجسته به نام‌های گری گورتون (Gary Gorton)، اقتصاددان دانشگاه آمریکایی ییل و جفری ژانگ (Jeffery Zhang)، نماینده بانك فدرال رزرو آمریكا معتقدند یک تهدید بالقوه سیستمی از سوی « فرمت دیجیتال پول ایجاد شده توسط بخش خصوصی» وجود دارد. درجه این تهدید علیه نظام مالی كه با دارایی‌های «امن» به صورت همتا به همتا متصل هستند، بالاست.
در یک مقاله دانشگاهی که روز شنبه با عنوان «رام کردن گربه وحشی استیبل کوین» "Taming Wildcat Stablecoins" منتشر شد، این دو پژوهشگر به چرایی اشتیاق و اصرار دولت‌ها به راه اندازی ارز دیجیتال پاسخ گفتند.
گورتون و ژانگ در این مقاله، به بررسی شباهت‌های پول منتشر شده توسط بخش خصوصی با پول «وحشی» که در گذشته توسط سیستم بانکی بخش خصوصی منتشر شد، می‌پردازند. به اعتقاد آنها، اگر دولت آمریکا برای کنترل استیبل کوین‌های بخش خصوصی ورود نکند، به احتمال زیاد، دنیای استیبل کوین تبدیل به یک دوره بانکی رایگان قرن نوزدهمی در ایالات متحده می‌شود.
مطالعه این مقاله پیشنهاد می‌شود: انواع تتر
این دو کارشناس اقتصادی در مقاله خود، شرایط فعلی استیبل کوین را به دوره‌ای از تاریخ ایالات متحده تشبیه می‌کنند که در آن، بانک‌های خصوصی اوراقی را برای تأمین تقاضای روزافزون مصرف کننده صادر می‌کردند و در انتها، در نتیجه نوسان قیمت زیاد، معاملات را با مشکل مواجه می‌کردند.
این در حالی بود که سفته‌های بانکی بخش خصوصی نیز بیمه نبودند. در آن زمان، فعالیت بانک خصوصی، نظام مالی را در معرض یک تهدید بسیار جدی و گاه ویرانگر قرار می‌داد.
این دو پژوهشگر استدلال می‌كنند كه پولها و سفته‌های بخش خصوصی، وسیله مبادله کارایی نبود، زیرا در اکثر مواقع با ارزش اسمی خود پذیرفته و معامله نمی شدند و اغلب موجب ایجاد هراس در بانك‌ها بودند. در این مقاله آمده است:
«اگر سیاست گذاران مالی یک دهه دیگر صبر کنند، ناشران استیبل کوین تبدیل به صندوق‌های بازار پول قرن 21 می‌شوند – و البته به قدری بزرگ و گسترده می‌شوند که نباید و نمی‌توانند شکست بخورند و هر زمان که یک وحشت مالی ایجاد شود، دولت مجبور است با یک بسته نجات چند میلیارد دلاری وارد عمل شود.»
این مقاله با تأکید بر لزوم حفظ حاکمیت پولی دولت، به منظور حفظ قدرت سیاستگذاری پولی، اخطار داد:
«سیاست گذاران باید از تاریخ درس بگیرند و دوباره اشتباهات مشابه را مرتکب نشوند.»
و اما راه حل پیشنهادی گورتون و ژانگ به منظور جلوگیری از تضعیف قدرت سیاستگذاری پولی دولت، توسط بخش خصوصی چیست؟ |
این دو اقتصاددان راه حل مبارزه با خطر تضعیف قدرت مرکزی و رام کردن این گربه وحشی را در چند محور خلاصه کردند:
- نظارت بر عملکرد ناشران استیبل کوین؛
- تلقی این شرکت‌ها به مثابه یک بانک؛
- صدور ارز دیجیتال بانک مرکزی به منظور ایجاد یک ارز واحد و یکپارچه.
با این وجود جورج سلگین، همکار ارشد و مدیر مرکز جایگزین‌های پولی و مالی در اتاق فکر مؤسسه کاتو، در مقاله‌ای آتشین تحت عنوان کنایه‌آمیز « گری گورنون چه مرگش است؟» این نویسنده را در بررسی تاریخ پول آمریکا ساده لوح و بی دقت خواند و گفت:
دیدگاه گورتون و ژانگ گمراه کننده است.
از نظر سلکین، گورتون و ژانگ هر دو طرفدار دولت هستند. در قسمتی از مقاله آمده است:
گورتون و ژانگ در یک لحظه می پرسند، «آیا حاکم باید انحصار صدور پول را داشته باشد؟» سؤال خوبی بود! جواب آنها؟ «همانطور که در جدول زیر اولویت مشخص شده نشان داده شده است، پاسخ مثبت است.»
وی در ادامه با به سخره گرفتن نظر این دو نویسنده در مورد ترجیحات مردم و این جمله که «موجب هراس بانک‌ها» می‌شود، چنین استدلال کرد که در مورد راه اندازی استیبل کوین، خواسته‌های حاکمیتی دولت از خواسته‌های مصرف کننده پیشی گرفته و نقشی حیاتی در ایجاد انحصار مالی توسط بانک‌ها و رؤسای آنها ایفا می‌کند.
وی با اشاره بر تعیین 10 درصد مالیات برای صدور ارز، از سوی دولت برای بانک‌های خصوصی، افزود:
«حتی تصمیم برای ایجاد یک ارز واحد در آمریكا، در طول جنگ داخلی نیز هیچ ارتباطی با ترجیحات مصرف كنندگان نداشت: اگر چنین چیزی وجود داشت، دیگر نیازی به تعیین مجازات 10٪ مالیات به منظور اعمال فشار بر روی بانكهای ایالتی برای ترك صدور ارز خود نبود.»
راه‌اندازی ارز دیجیتال مرکزی در ایران آیا برای ایران انحصار مالی می‌آورد؟
در حال حاضر، دولت ایران نه تنها خود نسبت به ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی اقدام نکرده، بلکه به بخش خصوصی نیز، چنین اجازه‌ای نداده است.
شرایط اقتصادی ایران، با وجود تحریم‌ها و آسیب‌های جدی که کووید 19 بر پیکره اقتصاد کشورمان وارد کرده ، پول ملی ایران را به شدت تضعیف کرده است. بطوریکه در تازه ترین ارزیابی ها از ارزش واحد پول کشورهای مختلف جهان در برابر دلار آمریکا، ریال ایران تنها از واحد پول سائوتام و ویتنام با ارزش تر است. این در حالیست که 5 سال پیش، خبرگزاری بلومبرگ اعلام کرده بود، ریال ایران دهمین پول کم ارزش دنیاست. بر اساس آن گزارش در سال 2005 میلادی( 1383) هر دلار آمریکا برابر 8 هزار و 764 ریال بود، کم ارزش ترین پول خارجی در برابر دلار آمریکا لیر ترکیه بود که هر دلار آمریکا بیش از یک میلیون و 500 هزار لیر ترکیه ارزش داشت.
شاید بتوان علت را در فرهنگ مصرف‌گرایی و کند چرخیدن چرخ تولید، فساد مالی ریشه دار در بدنه اقتصادی کشور، فرسودگی ساختار اقتصادی ایران که پس از انقلاب اسلامی به روز نشده است، طرح‌های هیجانی غیر کارشناسی و تورم زا مانند پروژه یارانه ماهیانه که به 77 میلیون نفر اعطا می‌شود، در اولویت قرار دادن سیاست نسبت به اقتصاد و آلودن دامن اقتصاد با مایع کدر سیاست از جمله دلایلی باشند که نفس‌های پول ملی ایران را به شماره انداخته‌اند.
بنابراین نظام یکپارچه دولتی بانک ایران که در آن بانک‌های خصوصی نیز یک زیرمجموعه محسوب می‌شوند و تابع ممنوعیت ایجاد ارز دیجیتال هستند، اصولاً رقیبی برای خود نمی‌بیند که بخواهد با ایجاد ارز دیجیتال واحد، هژمونی مالی خود را در برابر آن تثبیت کند. |
ضمن اینکه با توجه به هزینه‌هایی که راه اندازی ارز دیجیتال ملی می‌طلبد، در شرایطی که دولت تمامی تمرکز خود را معطوف به تولید کرده و به علت بحران برق، مهر ممنوعیت بر روی صنعت استخراج ارز دیجیتال زده، به نظر می‌رسد راه اندازی رمزارز بانک مرکزی، فعلاً جزو گزینه‌های غیرضروری طبقه‌بندی می‌شود.
در حال حاضز، مهم‌ترین اولویت و دلمشغولی این روزهای وزارت اقتصاد و بانک ملی ایران، بیشتر تمرکز بر روی برون رفت از بحران اقتصادی است تا کار کردن روی پروژه هایی مانند ارز دیجیتال بانک مرکزی.
لیکن تاریخ نشان داده است که ایرانیان در شرایط دشوار، همواره راهی به جلو یافته‌اند. همانطور که در شرایطی بسیار دشوار، نفت ایران توسط مصدق ملی شد، دیری نخواهد گذشت که پروژه ارز دیجیتال بانک مرکزی ایران هم کلید خواهد خورد و پول ملی ایران هم راهی به جلو خواهد یافت.
